Viering van de filmscore
De emotionele impact van muziek in film
Koppeling met verbeelding
Het is moeilijk om je voor te stellen hoe de belangrijkste films eruit zouden zien zonder de bijbehorende soundtracks. Zouden ze dan ook zo succesvol geweest zijn? Zouden het dan de bekende en gerespecteerde films zijn zoals wij ze kennen? Het antwoord is waarschijnlijk nee. Het gebruik van muziek in film kan allesbepalend zijn voor het uiteindelijke product en, in sommige gevallen, kan zelfs nog beter in het geheugen liggen dan de visuele aspecten.
In de loop der jaren zijn er talloze muziekstukken geweest, die zo'n sterke emotionele verbinding opriepen dat ze uitgroeiden tot cultuuriconen . Denk bijvoorbeeld aan Jaws van Spielberg, de film die mensen doodsbang maakte om de oceaan in te gaan - of welk water dan ook. Als je je een haai voorstelt die door donkere diepe wateren glijdt, is het geluid dat je te binnen schiet dat onheilspellende “dum dum... dum dum...”. Het 'James Bond Theme' van John Barry is een ander klassiek voorbeeld. Het is een arrangement waarbij iedereen zich alleen al bij het horen van die orkestrale triller een geheim agent waant, in smoking met een verborgen wapen en een superauto.
Soms wordt een beroemde muzikant, zanger of songwriter gevraagd filmmuziek te componeren - en soms zelfs ook de rol van de hoofdpersoon in te vullen. De futuristische esthetiek en muziekstijl van Daft Punk was perfect voor hun betrokkenheid bij de film Tron: Legacy, net als het melancholische aanbod van Arcade Fire voor het inventieve liefdesavontuur van Her. Kijk ook eens naar Jailhouse Rock, daar acteerde Elvis Presley niet alleen,maar de King of Rock and Roll nam ook veel van de belangrijkste nummers op en voerde ze uit in de film.
Het hoeft ook niet altijd speciale filmmuziek te zijn. Denk eens aan Reservoir Dogs van Quentin Tarantino, waar 'Stuck in the Middle with You' van Stealers Wheel te horen is – we zullen er niet te diep op ingaan, maar ja, dat is een oorstrelende scène. Deze onvergetelijke prompts zijn het zelfs bij tv-programma's - denk aan Friends en The X-Files, om er maar een paar te noemen. Die soundtracks en filmmuziek zijn in ons onderbewustzijn gegrift en het is bijna onmogelijk om deze nummers te horen zonder meteen hun bijdrage aan de film- en popcultuur te herkennen.
Maar wat is het precies dat deze muziek emotioneel verbindt met het publiek en resulteert in een geweldige filmmuziek? Er zijn ongetwijfeld nostalgische elementen te bedenken, net als de constante culturele verwijzingen naar de thema's die we dagelijks tegenkomen, om nog maar te zwijgen van onze herhaalde blootstelling eraan en hun componisten. Er is zo veel te bespreken hier. Dus laten we beginnen, actie!
Het belang van filmmuziek
Een beroemde uitspraak van George Lucas is “geluid is 50 procent van de bioscoopervaring”. Muziek en geluid maken de emotionele verbinding die we hebben met bepaalde gebeurtenissen of ervaringen altijd sterker, en hebben invloed op hoe we ons voelen. Het is niet meer dan normaal dat dit een onuitwisbare indruk achterlaat in de film.
De rol van muziek in een film kan de kijker aanwijzingen geven over wat er gaat gebeuren, welke stemming een bepaalde scène moet oproepen, of hoe de protagonist en de antagonist zich voelen. Dat laatste helpt zeker om de kijker onder te dompelen en creëert herkenbare personages waarmee die zich kan identificeren - of die ze kunnen verachten. Afhankelijk van het soort film dat je kijkt, of het nu een sciencefictionfilm is met scherpe strijkers die doen denken aan Ennio Morricone's muziek voor The Thing, een historisch epos zoals Dunkirk met een onheilspellende bas die je fysiek doet verkrampen, of een animatieklassieker voor het hele gezin met voortkabbelende muziek, zoals Spirited Away van Studio Ghibili, kan de uitvoering van de filmmuziek en de stemming die deze oproept uiteindelijk de manier versterken of veranderen, waarop een scène wordt waargenomen.
Zoals Ennio Morricone immers uitlegde in zijn boek uit 2019, Ennio Morricone: In His Own Words, dat “mensen de muziek in een film meestal ervaren als een onbewuste suggestie... Met andere woorden, de muziek slaagt erin te laten zien wat niet zichtbaar is, de dialoog tegen te werken of, meer nog, een verhaal te vertellen dat niet direct uit de beelden doorklinkt”.
Tegen de stroom in
De gebruikelijke voorbeelden zijn een griezelige theremin gecombineerd met een sciencefictionfilm of een sentimenteel liefdesliedje in combinatie met een romcom, maar soms, als het goed wordt gedaan, kan het gebruik van doelbewust misplaatst ‘niet-empathisch’ geluid in een film uitzonderlijke resultaten opleveren. Quentin Tarantino is hier een voorstander van - denk aan de eerder genoemde Reservoir Dogs-scène. Het slot in Dr. Strangelove van Stanley Kubrick, waar de atoombommen vallen op ‘We'll Meet Again’ van Vera Lynn, is een ander fantastisch voorbeeld, net als Louis Armstrong die in Good Morning, Vietnam de zinloze vernietiging bezingt met 'What A Wonderful World’. Deze juxtapositie is een krachtig en aangrijpend middel dat moeilijk te negeren en nog moeilijker te vergeten is.
Terwijl muziek kan worden gekoppeld aan het overkoepelende genre van een film, zoals onze scifi-strings of het goed getimede gebruik van een gekke tuba in een komedie, kan onderscheidende audio gekoppeld aan een personage of een setting net zo'n memorabele impact hebben. Een leidmotief is een krachtig instrument dat een melodische frase, figuur of geluid koppelt aan een individueel personage, idee of setting en helpt de toon te zetten. Zoals het herkenbare thema van Jaws, het thema van Darth Vader, 'The Imperial March' van John Williams, en de aardschokkende knal van de T-Rex in Jurassic Park kunnen het publiek de koude rillingen bezorgen en hen laten weten dat de dingen op het punt staan een duistere wending te nemen. Angst is weliswaar geen prettige, maar wel een krachtige emotie. Een echt enge filmscène achtervolgt ons altijd.
Contrasterende technieken
Muziek voor films is er in soorten en maten. Of het nu gaat om een voor de gelegenheid gemaakt nummer opgenomen door een orkest, een elektronisch gecomponeerd werk van een producent of een zorgvuldig uitgekozen selectie van bestaande nummers die passen bij de esthetiek van een scène, elke methode wordt nauwkeurig beoordeeld door de regisseur en producent om het meest memorabele resultaat te bereiken - en het emotionele aspect van het werk te versterken.
Dankzij het werk van Steven Spielberg en George Lucas, naast de gerespecteerde componist als langjarige samenwerkingspartner John Williams (Jaws, Schindler's List, Raiders of the Lost Ark en Jurassic Park), is orkestmuziek een van de populairste handelsmerken van de blockbuster geworden. Klassieke muziek heeft een breed scala aan emotionele kwaliteiten, met het vermogen om zachte en sombere ondertonen tot epische, triomfantelijke climaxen te brengen. Het oproepen van gevoelens maakt orkestmuziek tot een beproefde methode om meeslepende filmkunst te creëren - en het brengt meer klassieke muziek bij de massa.
Het begint met een lied
Soms komt het lied eerst. De film Baby Driver van Edgar Wright volgt een bestuurder van een vluchtauto tijdens zijn spannende ontsnapping aan de hand van een zorgvuldig samengestelde selectie klassiekers. Zelfs de titel is afkomstig van een nummer van Simon & Garfunkel. De afzonderlijke hits in deze soundtrack vormen de basis waar de scènes omheen zijn opgebouwd, de elementen vol actie zijn gesynchroniseerd met bekende anthems uit verschillende decennia.
Deze manier van werken aan een soundtrack voor een film was nieuw voor Julian Slater, twee keer genomineerd voor een Emmy, en leider van het muzikale team achter de magie op het scherm. In een gesprek met Digital Trends legt hij uit: “in de wereld van het geluid werken mensen normaal gesproken met een tijdcode, maar hiervoor moesten we overschakelen en in maten en beats werken.” Het is dit naadloze werk waarvoor de film wordt geprezen, waardoor het een van de beste gelaagde voorbeelden is van samenwerking tussen film en geluid. Het gebruik van liedjes met bestaande emotionele verbindingen met het publiek, tot leven gebracht door zorgvuldig ontworpen scènes, bleek een succesformule.
Muziekinstrumenten bedenken
In sommige gevallen, waarbij componisten en technici samenwerken om echt innovatieve filmmuziek te creëren, maken ze soms hun eigen instrumenten om zo te komen tot het nieuwe en innovatieve geluid dat past bij de achtergrond van de film. Het Oscar-winnende lid van Hans Zimmer voor Dune is hier een fenomenaal voorbeeld van. In een interview met Vanity Fair over de filmmuziek voor het epos uit 2021 legt Zimmer uit dat hij nooit heeft begrepen waarom sciencefictionfilms als Star Wars, 2001: A Space Odyssey, Alien en andere dergelijk aardse geluidselementen inzetten als orkest. “Er wordt verondersteld dat we op een andere planeet, in een andere cultuur leven. Er wordt verondersteld dat we in de toekomst zijn.” Het instinct iets te creëren dat zo buitenaards klinkt, maakte dat Zimmer “instrumenten bedacht die niet bestaan, om geluiden te bedenken die niet bestaan.”
Hij vond zijn inspiratie hiervoor in de menselijke stem – een van de meest natuurlijke en tijdloze instrumenten die in combinatie met compressie, galm en een reeks andere effecten, een organisch maar onaards geluid konden creëren. Om het geluid van de wind die door de woestijnduinen fluit na te bootsen, deed hij bovendien een beroep op de expertise van fluitist Pedro Eustache, die door een subcontrabasfluit te combineren met het oude Armeense houtblaasinstrument, de duduk, nieuwe ongehoorde geluiden kon creëren. Het resultaat was een opvallend muziekstuk dat perfect paste bij de mythische aard van de film.
Blijvende herinneringen
Muziek komt voort uit emotie, en dat is precies de reden dat het op een persoonlijk niveau verbinding maakt met de luisteraar. Het is dit sentiment dat de wereld van de film raakt, en wanneer visuals gecombineerd worden met muziek, helpen ze een sterkere band met de ervaring te creëren. In een voortdurend verbonden wereld valt niet te ontkomen aan de muzikale motieven met zo'n rijke culturele status. Ze laten ons die dierbare herinneringen herbeleven van toen we voor het eerst verliefd werden op een film en kunnen het gevoel opwekken dat we helemaal in de ban zijn van een film.
Of het nu gaat om subtiele nuances die verwijzen naar de acties van onze held of heldin, technieken die worden gebruikt om iets mysterieus te voorspellen of om ons het gevoel te geven dat we leven via de personages, filmmuziek zorgt altijd voor een instinctieve, emotioneel geladen ervaring.
Wij zijn ervan overtuigd dat hoe beter de geluidskwaliteit, hoe meer emotie je voelt als je ondergedompeld wordt in een geweldige film. Als gepassioneerde liefhebbers van filmmuziek is het een beloning om een integraal onderdeel te zijn van de creatie van zoveel films - vooral van enkele van onze favorieten. De 800 Series Diamond luidsprekers van Bowers & Wilkins worden gebruikt in 's werelds meest gerespecteerde opnamestudio's, zoals de Abbey Road Studios, en wij zijn erbij om talloze baanbrekende nummers op te nemen, te monitoren en te engineeren en deze emoties naar de massa te brengen.
Bowers & Wilkins at the Movies
You know you can trust us with your movie sound, because the people that made your favourite movies already did. Read more
Bowers & Wilkins and James Bond unite to celebrate 60 years of Bond Music
Every world-famous release you can think of has its own uniquely identifiable, memorable music score – but of them all, there can be few more iconic than the music that has propelled James Bond films. From Monty Norman’s signature theme through each of the iconic title songs, music has been inextricably linked with 007. Read more
Our expert guide to home theatre
Our comprehensive guide walks you through the steps to experiencing fantastic movie sound at home. From choosing the right equipment and selecting the best speaker locations, to understanding the science behind the sound, our expert gives you the knowledge you need to rival your local multiplex. Read more